• Anasayfa

Kış aylarında kar yağmadığı yıllarda bir nebzede olsa içimiz buruk kalmaktadır. Kar yağmadığı kış aylarını sanki boş geçmiş bir mevsim gibi gördüğümüz olmaktadır. Dolu yağışı da bunlardan biridir. Fakat dolu yağışının kış aylarında değilde yaz aylarında olması biraz can sıkabilmektedir. Özellikle taş büyüklüğünde aniden yağan dolular birçok maddi ve yaralayıcı sorunlara sebebiyet verebilmektedir. Yazın neden dolu yağmaktadır? Yazın dolu yağma sebepleri nelerdir? Tüm bu soruların cevaplarını sizler için araştırdık.  Gök gürültüsüyle seyreden bir fırtına anında yükselen su zerrecikleri çok soğuk hava katmanı ile karşılaştığında dolu yağışı gerçekleşir. Dolu, gök gürültülü fırtınalar sırasında gökyüzünden yuvarlanan düzensiz şekilli buz topakları şeklinde seyreden ve şahit olan çoğu kişi için şaşırtıcı olan bir yağış türüdür. Buzdan oluşan dolu, genellikle ilkbahar ve yaz aylarında yaygın olarak meydana gelse de, bu yağış biçimi genelde kışın karla karışık yağmur ve graupel yağışı andırır. Dış hava sıcaklıkları 70, 80 veya 90 derece F, on binlerce fit yüksekte olsa da, sıcaklıklar genellikle 32 F ve dondurucudur. NOAA’nın Ulusal Şiddetli Fırtınalar Laboratuvarı’na (NSSL) göre, çoğu konvektif gök gürültülü fırtınalar dolu üretse de, tüm gök gürültülü fırtınalar yer yüzüne dolu olarak inmez.

Graupel Nedir?

Kış havası herkesin bildiği bir durumdur, kar yağışı, karla karışık yağmur ve dolu yağışlarıyla mücadele edilebilir, ancak temelde gökyüzünden yağan buz parçaları arabalara ve çevreye zarar verebilir. Kar ve dolu karışımı olan graupel yağışları aslında, kar peletleri, tapyoka karı, kenarlı kar ve buz topları dahil olmak üzere diğer isimlerin yanı sıra genellikle yumuşak dolu olarak adlandırılır. Ayrıca rimed kar, graupelin nasıl oluştuğunu açıklamaya yardımcı olur.

Atmosfer koşulları uygun olduğunda, kar kristalleri kırağı adı verilen aşırı soğutulmuş su damlacıkları ile temas edebilir. Ve hızlı soğuma ile, damlacıklar eksi 40 derece Fahrenhayt veya Santigrat derecesinde hala sıvı halde olur, ancak damlacıklar kristallerle temas ettiğinde donmaya başlar. Sonuç olarak, kar kristalinin kenarlı olmasıdır, bu nedenle kenarlı kar adı verilir. Donma süreci devam ettikçe, kar kristalinin orijinal şekli ve formu yeni donmuş doğasıyla kaybolduğundan graupel oluşur.

Karla karışık yağmur kesinlikle graupelden daha sağlamdır ve bir yüzeye çarptığında sıçrar. Graupel, Dünya Atlası’na göre ya kar gibi yüzeye iner ya da dokunulduğunda oldukça kolay parçalanır. Buna ek olarak oluşum süreçleri de farklıdır, karla karışık yağmur, karın erimesi ve daha sonra yere çarpmadan önce tekrar donar. Graupel ayrıca yeryüzüne düşerken insanlara veya herhangi bir şeye zarar vermez. Oldukça yumuşak ve çok sert olmayan bir şeyle çok belirsiz bir şekilde tokat hissi gibi gelir.

Yaz Aylarında Dolu Yağışına Sebep Olan Şeyler Nelerdir?Bununla birlikte, çığlar söz konusu olduğunda bir tehlike haline gelebilir. Washington Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen 1966 çığ çalışmasına göre graupel, normal kardan daha yoğun doğası ve daha büyük boyutları sayesinde, levha şeklinde çığ oluşumuna neden olabilir. Graupel, ya çığları teşvik eden bir yağlayıcı tabaka olarak işlev görür ya da 20 ila 30 santimetre kalınlığa ulaştığında, bir levha şeklinde çığ için hazırlanan yoğun, yapışkan levha tabakası haline gelir. Bu nedenle, çığa eğilimli bölgelere yakın yerlerde yaşamayan kişilere için graupelin normal bir kar yağışı sırasında ömrü olmayacağı için çok fazla soruna neden olması muhtemel değildir.

Dolu Nasıl Oluşur?

Dolu, atmosfere 40.000 ila 60.000 fit uzayabilen yükselen cumulonimbus bulutlarının derinliklerinde doğar. Örneğin en ticari uçakların seyir yükseklikler 31.000 ila 38.000 feet arasındadır, yani dolu yüksek irtifalarda oluşur. Fırtına bulutları alt bölgeleri ılık, nemli hava içerir, ancak orta bölgeleri genellikle donma seviyelerinin bulunduğu yerlerdir. Fırtına içindeki hava akımları, yağmur damlalarını dondurucu bir bölgeye doğru fırlatarak buz kristallerine dönüşmelerine neden olabilir. Bu buz tohumları daha sonra komşu buz kristalleri ve yüzeyinde donan aşırı soğutulmuş bulut damlacıkları ile çarpışarak bir dolu tanesine dönüşür.

Updraft Nedir?

Updraft (yukarı çekiş), bir fırtına içinde yukarı doğru hareket eden bir hava akımıdır. Sıcak ve nemli havanın bulunduğu alanlar, çevrelerindeki ortamdan daha sıcak hale geldiğinde ve dolayısıyla yükseldiğinde oluşur. Konveksiyon olarak bilinen bu yükselen hareket, fırtınalara ve diğer şiddetli hava türlerine güç veren faktördür. Bulutun donma seviyesinin üzerinde meydana gelen her çarpışmada, mini dolu tanesine yeni bir buz tabakası eklenerek boyutunu genişletir.

Sıcaklıklar donma işaretine yakınsa, su büyüyen dolu taşının etrafında yavaş yavaş donar, buda, hava kabarcıklarının kaçmasına ve bir tabaka berrak buz oluşmasına izin verir. Bununla birlikte, ortam donma derecesindeyse, aşırı soğutulmuş su damlacıkları neredeyse anında büyüyen dolu tanesinin üzerinde donarak hava kabarcıklarını yerinde tutar ve bulutlu buz oluşturur. Bir doluya yakından bakıldığında soğan katmanlarına benzeyen çizgiler görüldüyse, nedeni budur. Bir dolu tanesini, örneğin bulut sıcaklıklarının kolayca eksi 60 derece F civarında ölçülebildiği bir fırtınanın en üst seviyeleri gibi çok yükseğe kaldırıldığında büyümez. Bunun nedeni, o kadar soğuk sıcaklıklarda, tüm sıvı suların, hatta aşırı soğutulmuş suların bile donarak buza dönüşmesidir. Dolu, toplanmak için sıvı suya veya su-buz karışımına ihtiyaç duyar.