• Anasayfa

Eğitim döneminde en çok görülen konuların başında görülmekte olan sitosol ve sitoplazma konularında sizlere bugün detaylı bilgiler sunacağız. Sitosol ve sitoplazma arasındaki farklar nelerdir? Sitosol nedir? Sitoplazma nedir? gibi soruların cevaplarını hep birlikte bulmaya çalışaağız. Sözü uzatmadan hemen sitosol ve sitoplazma aralarındaki farklara geçelim.

Sitoplazma ve sitozol, protoplazmanın bir parçasıdır. Sitoplazma, hücre zarı içindeki her şeyi (çekirdek ve içeriği hariç) içerirken, sitozol hücre içindeki organellerin ve diğer maddelerin yüzdüğü sıvıdır. Bu iki plazma içeriği tanımlanırken zaman zaman birbirinin yerine kullanılmakta veya aynı olduğu düşünülmektedir. Bu yazı da sitosol ve sitoplazmanın tanımı, bilen ve fonksiyonları yanında ikisi arasındaki farklar üzerine bilgiler bulunmaktadır.

Sitosol Tanımı

Sitozol hücre organellerinin ve diğer bileşenlerin gömülü olduğu sitoplazmanın sıvı kısmıdır. Hücre içinde, sitozol hücre zarı ile çevrilidir. Ayrıca ökaryotik hücrelerde çeşitli zara bağlı organellerde (örneğin veziküller, vakuoller , kloroplast vb.) içinde bulunabilir.

Sitosol Bileşenleri

Sitosol ve Sitoplazma Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?hidrofilik moleküller arasında yer alır. Bu çözünmüş moleküllerin ve iyonların varlığından dolayı sitozol sıvıdan ziyade jöle kıvamına sahiptir. Bu moleküllerin ve iyonların sitozoldeki konsantrasyonu, suyun hücre içine ve dışına hareketini düzenlemenin yanı sıra hücre iletişimini teşvik etme vb. dahil olmak üzere bir grup işlev yerine getirir. Sitozolik pH değeri 7,0 ile 7,4 arasında değişmektedir. Sitozolde bulunabilen diğer materyallerden bazıları sitoplazmik cisimleri, kristal inklüzyonları, stres granüllerini ve sitoplazmik inklüzyonları vb. içerir.

Sitosol Fonksiyonları

Sitozol, hücrelerin düzgün çalışması için gerekli olan bir dizi fonksiyonda yer alırken, bunlar şunları içerir:

Yapısal destek

Hücre tipine bağlı olarak sitozol, toplam hücre hacminin %70’ini alabilir. Bu hacim, hücrenin genel şekline katkıda bulunur. Sitozoldeki (ve hücre dışındaki) moleküllerin ve iyonların konsantrasyonuna bağlı olarak su, ozmoz yoluyla hücrenin içine veya dışına hareket edebilir. Örneğin bitki hücrelerinde hidrostatik basınç olarak da bilinen turgor basıncı, genel olarak her hücreye ve dokuya yapısal bütünlük sağlar. Stomaların açılıp kapanması gibi çeşitli işlemler için hidrostatik basınç gereklidir. Hem bitki hem de hayvan hücrelerinde sitozol ayrıca oda yaratır ve çeşitli maddelerin bir organelden diğerine ve hücre zarından organellere hareketini destekler ve bunun tersi de geçerlidir.

Sinyal iletimi/hücreden hücreye iletişim

Hücreden hücreye iletişim, çeşitli doku ve organ sistemlerinin düzgün çalışması için gereklidir. Burada sitozolde çözünmüş çeşitli molekül ve iyonlar vb. bu fonksiyonlarda önemli rol oynar. Örneğin, sinaptik iletim sırasında sitozol içinde veziküller içinde paketlenen nörotransmiterler, postsinaptik zara ulaşmadan önce sinaptik yarığa salınmak üzere presinaptik zara taşınır. Postsinaptik zarda, nörotransmiterler belirli reseptörlerle temasa geçerek belirli bir eylemi etkiler.

Bu durumda, sitozol, nörotransmiter veziküllerin hücre yüzeyine (postsinaptik zar) hareketine izin verir, böylece zarla kaynaşabilir ve içeriklerini, nörotransmiterleri sinaptik yarığa salabilirler. Postsinaptik nöronu aktive ettiklerinde, nörotransmiterler presinaptik nöron tarafından veziküllerde yeniden paketlenmek üzere alınabilir ve işlem tekrarlanmadan önce sitozolde depolanabilir.

Metabolitlerin taşıma

Hücre içinde metabolitleri sitozolün yoluyla hedef hedefe üretim kendi sitesinden taşınır. In prokaryotlarda (zar kaplı organeller yoksun organizmalar), çeşitli biyolojik süreçler ve reaksiyonlar sitozol’da gerçekleşmektedir. Ayrıca sitosol, hücre içi sıvı (ICF) olarak da bilinir.

Sitoplazma

Sitosol ve Sitoplazma Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?Sitoplazma üç ana bileşenden oluşurken, bunlar şunları içerir:

• Sitosol (yukarıda tartışılmıştır)
• Sitoplazmik organeller
• Kapanımlar

Sitoplazma genellikle ökaryotik hücrelerde çekirdek ile hücre zarı arasındaki herhangi bir şey olarak tanımlanır. Hücreye bağlı olarak merkezi olarak konumlandırılabilen çekirdek, DNA’nın yanı sıra nükleoplazmayı, birkaç askıya alınmış alt yapıyı içerir. Burada, nükleer zar içindeki nükleoplazma, transkripsiyon gibi bir dizi işlemin gerçekleştiği izole bir ortamı kolaylaştırır.

Organeller

Sitoplazmik organellerin çoğu zara bağlıdır ve bunlar şunları içerir:

Endoplazmik retikulum

Endoplazmik retikulum, bir dizi düzleştirilmiş keseden oluşan sürekli bir zar ağıdır. Endoplazmik retikulumun (ER) yoğunluğu, çekirdeğin ve Golgi aygıtının (kaba endoplazmik retikulum) yakınında daha yüksek olmasına rağmen, hücre boyunca yayılır ve onu en büyük organellerden biri yapar. Endoplazmik retikulumun dış yüzeyi, translasyon olarak bilinen bir süreçle protein montajında yer alan milyonlarca ribozomdan (zara bağlı ribozomlar) oluşur. Kabaca endoplazmik retikulumun ana işlevlerinden bazıları şunlardır:

Protein katlanması: Protein katlanması, polipeptit zincirlerinin biyolojik olarak aktif olan spesifik üç boyutlu (3B) proteinlere katlandığı süreci ifade eder. Örneğin, protein katlanması yoluyla, bağlantı bölgelerine sahip (kilit ve anahtar yeteneğine sahip) proteinler üretilir. Bu proteinler daha sonra uygun hedefe (örneğin hücre zarına) taşınmadan önce Golgi aygıtına gönderilir.

Protein kalite kontrolü: Protein kalite kontrolü, endoplazmik retikulumun lümeninde gerçekleşir. Bu, yalnızca doğru katlanmış proteinlerin üretilmesini ve uygun hedefe iletilmesini sağlayan önemli bir süreçtir. Yanlış oluşturulmuş proteinler tanımlanırsa, ya lümende tutulurlar ya da yeniden kullanılabilecek amino asitlere parçalanırlar.
Protein taşınması: Endoplazmik retikulum, çoğu proteinin daha fazla sıralandıkları Golgi aygıtına taşınmasında da önemli bir rol oynar.