• Anasayfa

Dünyadaki birçok ülkede ölümlerin büyük bir kısmı kalp krizinden kaynaklanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ’den) alınan verilere göre, kalp-damar hastalıkları nedeniyle yıllık ortalama ölüm sayısı 17 milyondur. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde her 37 saniyede bir kişi kalp hastalığından ölmektedir. Bu, yılda yaklaşık 650.000 kişi demektir. Türkiye’de de durum pek farklı değildir. Her yıl çok sayıda (300 ila 400 bin) kişi kalp krizi yaşamakta, 150 ila 200 bin kişi hayatını kaybetmektedir. Kısacası, Türk Kardiyoloji Derneği (TKD) ülkemizdeki ölümlerin % 40’ının (bu oran her 3 dakikada 1 kişinin ölmesine karşılık gelir) sebebinin kalp ve damar hastalıkları olduğunu söylemektedir. Rakamlar her yıl artmaktadır. Belki de bu rakamlardan daha da şok edici olan, bu hastalığın çoğu durumda büyük ölçüde önlenebilir olması ve önleme adımlarının gerçekten çok karmaşık olmamasıdır.

Kalp Hastalığı Risk FaktörleriKoroner Kalp Hastalığını ve Kalp Krizini Önlemenin Yolları

Kalp hastalığı riskini artırabilecek birçok şey vardır. Bunlara risk faktörleri denir. Bazıları kontrol edilemez ancak kontrol edilebilecek birçok faktörler vardır. Bunları öğrenmek kalp hastalığı riskini azaltabilir. Değiştirilemeyecek ya da kontrol edilemeyecek kalp hastalığı risk faktörleri şunlardır:

Yaş: Yaşlandıkça kalp hastalığı riski artar. 45 yaş ve üstü erkekler, 55 yaş ve üstü kadınlar daha büyük risk taşır.

Cinsiyet: Bazı risk faktörleri kadınlarda kalp hastalığı riskini erkeklerden farklı şekilde etkileyebilir. Örneğin, östrojen hormonu kadınlara kalp hastalığına karşı bir miktar koruma sağlar ancak diyabet(şeker hastalığı) kadınlarda kalp hastalığı gelişme riskini erkeklere göre daha fazla artırır.

Irk veya etnik köken: Bazı grupların diğerlerinden daha yüksek riskleri vardır. Afrikalı Amerikalıların (Afro- Amerikalılar da denir) kalp hastalığına sahip olma olasılığı beyazlardan daha yüksek iken, Hispanik Amerikalıların (İspanyol kökenli, ana dilleri İspanyolca olan Amerikalılar) kalp hastalığına sahip olma olasılığı daha düşüktür. Doğu Asyalılar gibi bazı Asyalı grupların oranları daha düşüktür, ancak Güney Asyalıların oranları daha yüksektir.
Aile öyküsü: Erken yaşta kalp hastalığı geçirmiş bir yakın aile üyesi varsa risk daha fazladır.

Kalp Hastalığı Riskini Azaltma Yolları

Kalp hastalığına yakalanma şansını azaltmak için yapılabilecek birçok şey vardır. Araştırmalar, kalp hastalığı için en yüksek riske sahip kişilerin kontrol edilebilecek risk faktörlerine yönelik bazı basit önleyici tedbirler alarak risklerini %80’e kadar azaltabileceğini göstermiştir. Bu tedbirler sadece kalp hastalığı riskini azaltmakla kalmaz, felç riskini de yarıya indirir, kanser riskini 1/3 oranında azaltır ve kişilere demanstan korunmak için şans verir. Hayat kurtarabilecek ve uygulaması hiç de zor olmayan önlemler şunlardır:

1-Fiziksel olarak aktif olmak
2- Sağlıklı ve dengeli beslenmek
3- Sigara içmemek
4- Sağlıklı kilonun korunması
5- Kan basıncını yönetmek
6- Kolesterolü yönetmek
7- Kan şekerini (Diyabeti) yönetmek
8-Stresi Yönetmek
9-Alkolü sınırlamak
10-Yeterli uyku

1-Fiziksel Olarak Aktif Olmak

Her gün fiziksel olarak aktif olmak gerekir. Araştırmalar, haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivitenin kan basıncını düşürmeye, kolesterolü düşürmeye ve kiloyu sağlıklı bir seviyede tutmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. Kişi zaten aktifse, daha fazla fayda için yoğunluğunu artırabilir. Aktif olmayanlar yavaş başlamalı, giderek hareketliliği artırmalıdır. Bir seferde birkaç dakika bile bazı sağlık yararları sağlayabilir. Araştırmalar, orta düzeyde bir zindelik düzeyine bile ulaşmış kişilerin, düşük zindelik düzeyine sahip olanlara göre erken ölme olasılığının çok daha düşük olduğunu göstermektedir.

2-Sağlıklı ve Dengeli Beslenmek

Bu, genel olarak ilave şeker, rafine tahıllar (beyaz un gibi), doymuş yağlar ve koruyucular bakımından yüksek aşırı işlenmiş gıdalardan kaçınılan bitki odaklı bir diyet anlamına gelir. Sağlıklı bir beslenme, kardiyovasküler hastalıklarla savaşmak için en iyi silahlardan biridir. Tüketilen yiyecek (ve miktarı) kolesterol, kan basıncı, diyabet ve aşırı kilo gibi kontrol edilebilir risk faktörlerini etkileyebilir. Vitamin, mineral, lif ve diğer besin maddelerini içeren, ancak kalorisi daha düşük olan besinler açısından zengin gıdalar tercih edilmelidir. Sebze, meyve ve kepekli tahıl alımını vurgulayan, az yağlı süt ürünleri, kümes hayvanları, balık, baklagiller, tropikal olmayan bitkisel yağlar ve kuruyemişleri içeren ve tatlıların, şekerli içeceklerin ve kırmızı etlerin alımını sınırlayan bir diyet seçilmelidir. Sağlıklı bir kiloyu korumak için diyet fiziksel aktivite seviyesiyle koordine edilmeli, böylece alınan kalori kadar tüketilmelidir.

3-Sigara İçmemekKoroner Kalp Hastalığını ve Kalp Krizini Önlemenin Yolları

Sigara içenler sağlıklarını iyileştirmek için bırakmalıdır. Evde sigara içen biri varsa, bırakmaya teşvik edilmelidir. Sigarayı bırakmak zor olsa da kalp krizi veya felçten kurtulmak veya kronik kalp hastalığı ile yaşamak daha zordur. Bırakmanın en iyi yolunu bulma konusunda yardım için bir sağlık kuruluşuna gidilmeli ve bir doktorla görüşülmelidir. Başarılı bir şekilde bırakma şansını artıran etkili stratejiler ve ilaçlar vardır. Kişi sigara içmiyorsa şanslıdır ve hiç başlamamalıdır.

4-Sağlıklı Kilonun Korunması

Kişiler her yaşta kendileri için tıbbi anlamda sağlıklı olan kiloda kalmalıdır. Beden Kitle İndeksi (BKİ), kilonun sağlıklı olup olmadığını bilmeye yardımcı olabilir. Araştırma çalışmalarında 18,5 ile 25 Kg/m2 arasındaki (ideal ya da normal kiloda olan) BKİ kullanılmasına rağmen, BKİ birçok insan için sağlıksız kilonun büyük bir ölçüsü değildir. Sağlıksız kilo için muhtemelen bel çevresi daha iyi bir ölçüdür, özellikle bir erkek için 102 cm’den veya bir kadın için 88-89 cm’den büyükse sağlıksız kabul edilir. İdeal ölçüler kadınlar için 80 cm’nin, erkekler için 94 cm’nin altıdır. Beden kitle indeksinin kadınlarda 19 ila 24, erkeklerde 20 ila 25 arasında olması idealdir.

Obezite, kişileri kardiyovasküler hastalık riskini artıran yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve tip 2 diyabetin öncüsü olan insülin direnci gibi faktörler açısından risk altına sokar. Fazla kiloya sahip olan veya obez olanlar kilo vermelidir. Kilo vermek veya kiloyu normal sırlarda tutmak için kalori alımı azaltılmalı ya da hareket artırılmalıdır. Beden kitle indeksi kontrol edilebilir. Yardıma ihtiyacı olanlar bir plan dahilinde kilo vermek için bir diyetisyenle konuşmalıdır.

Not: BKİ (Beden Kitle İndeksi) bir kişinin ağırlığının (kilogram cinsinden) boyunun (metre cinsinden) karesine bölünmesiyle (Kg/m2) elde edilir.

5-Kan Basıncını Yönetmek

Tansiyonun (kan basıncının) yüksek olması inme için önemli bir risk faktörüdür. İnme iyileşmesi zordur ve ömür boyu sakat kalınabilir. Bu nedenle kan basıncı sağlıklı bir aralıkta tutulmalıdır. Kan basıncının 120/80 mm Hg’den az olması idealdir. Tuzun fazlası kan basıncını artıracağı için yiyeceklerden alınan tuz miktarı günde bir çay kaşığıyla ( yaklaşık 6 gr ) sınırlandırılmalıdır. İlaçların doktorun önerdiği şekilde alınması ve hareketin artırılması da öneriler arasındadır. Bu önerilere uyulması tansiyonla ilgili rakamların aşağı inmesi ve aşağıda kalması için gereklidir.

6-Kolesterolü Yönetmek

Yüksek kolesterol seviyeleri arterleri tıkayabilir, koroner arter hastalığı ve kalp krizi riskini artırabilir. Kalp krizi riskinin düşürülmesi için doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol alımı azaltmalı ve hareket edilmelidir. Diyet ve fiziksel aktivite tek başına kolesterol seviyesini düşürmezse ilaç kullanmak gerekebilir. İlaçlar doktorun belirttiği gibi alınmalıdır.
Düşük bir LDL kolesterol (düşük yoğunluklu kolesterol veya kötü kolesterol) seviyesi, kalp sağlığı için iyi kabul edilir. Sağlıklı kişilerde LDL kolesterol 130 mg/dL’den daha az olmalıdır. Tehlike sınırı 130-160 arasıdır. 160 mg/dL’den yukarıda olması durumunda LDL yüksekliğinden bahsedilir. Doymuş ve trans yağlar açısından zengin bir diyet gibi yaşam tarzı faktörleri LDL kolesterolü yükseltebilir.

HDL kolesterolün ( yüksek yoğunluklu kolesterol veya iyi kolesterol) yüksek seviyelerde olması genellikle iyidir. HDL kolesterolün erkeklerde 40, kadınlarda 50 mg/dL’nin altında olması istenmez. Her iki cinsiyette de 60 mg/dL’nin üzerinde olması iyiye işarettir. Düşük HDL kolesterol kişiyi kalp hastalığı için daha yüksek risk altına sokar. Genetik faktörler, tip 2 diyabet, sigara içmek, aşırı kilolu olmak ve hareketsiz olmak HDL kolesterolün düşmesine neden olabilir.