• Anasayfa

Bazıları sıcaktan hoşlanabilir ancak sıcak hava dalgaları veya birkaç gün süren sıcaklar sadece rahatsızlık verici değil aynı zamanda sağlık için de tehlikelidir. Aşırı yaz sıcakları vücudu ve beyni çeşitli şekillerde etkileyebilir. Sıcak hava dalgalarından dolayı acil servislere başvuru artabilir ve böbrek problemleri gibi normalde ısı ile ilişkili olmayan tıbbi krizler için hastane yatışlar artabilir. Nem çok büyük bir faktördür. Çok yüksek sıcaklıklarda ve yüksek nemde kişi terler fakat ter ciltte kurumaz. Bu yüzden sadece sıcaklık değil, önemli olan sıcaklık ve nem kombinasyonudur. Aşırı nem, hissedilen sıcaklığın yüksek olmasına sebep olur. Sıcaklık gece boyunca yüksek kalırsa ölüm oranlarında artış görülebilir. Bir bölgeye sürekli ısı dalgaları çarptığında, güneş çarpması ve hatta ısı nedeniyle büyük organ hasarı da dahil olmak üzere ortaya çıkan diğer sağlık sonuçları ciddi olabilir.

Aşırı Sıcakta Vücutta Ne Olur?

İnsan vücudu 37 santigrat derece civarında bir iç sıcaklığa sahiptir. Sıcaklık 39-40 santigrat dereceye kadar yükselirse, beyin kaslara yavaşlamasını söyler ve yorgunluk ortaya çıkar. Vücut ısısı çok hızlı arttıkça, merkezi sinir sistemi ve dolaşım sistemi etkilenir. 40-41° C’de sıcak bitkinliği muhtemeldir ve 41 ° C’nin üzerinde, vücut faaliyetlerini durdurmaya, kimyasal süreçler etkilenmeye başlar, vücuttaki hücreler bozulur ve çoklu organ yetmezliği riski oluşur. Vücut bu noktada terleyemez çünkü cilde kan akışı durur, soğuk ve nemli hissettirir. Aşırı sıcaklıkta insan vücudunda görülen etkiler birkaç başlık altında aşağıda açıklanmıştır:

Terleme

Sıcaklıkla başa çıkmanın iki yolu terlemek ve nefes almaktır. Terleme olayı vücut için doğal bir soğutma sistemidir. Sıcaklık yükseldiğinde, vücut cildin yüzeyine kan akışını artırarak tepki verir, ısıyı vücuttan yüzeye gönderir. Bu terleme anlamına gelir. Ter buharlaştıkça ısı uzaklaşır ve vücut üzerinde soğutma etkisi yapar. Ne kadar terlenebileceğini belirleyen havadaki nem miktarıdır. Nem yüksekse, terleme kabiliyeti bozulur ve kötü hissettirir. Terleme kuru ve nemin düşük olduğu iklimlerde iyi çalışır. Dış ortamın 37 ° C’ye kadar olduğu sıcaklıklarda saatte yaklaşık 15 km hızla koşan birinin saatte dört litre ter üretmesi gerekir. Bir kişi çok uzun süre ısıya maruz kaldığında, çalışması duran ilk şey terleme yeteneğidir. Terleme durduğunda kişi çok kısa bir sürede sıcak bitkinliğinden sıcak çarpmasına geçebilir.

Sıcak Bitkinliği

Sıcak bitkinliği genellikle uzun süre ısıya maruz kalmaktan kaynaklanır. İnsanlar daha aktif olduğunda, açık havada egzersiz yaparken, açık havada çalışırken sıcak bitkinliği yaşayabilir. Vücut sıvısı ve tuzu kaybedildiğinde sıcakla başa çıkma yeteneği kaybedilir ve sıcak bitkinliği oluşur. Kişi solgun ve nemli hisseder, vücut sıcaklığı 37,5 santigrat dereceden yükseğe çıktığında terleme ağırlaşır, susuzluk yoğunlaşır, baş dönmesi artar ve giderek yorgun, halsiz hissedilir. Ayrıca mide bulantısı, kusma veya ishal, baş ağrısı olabilir, kas krampları sıklaşabilir, çarpıntı, ellerde veya ayaklarda karıncalanma veya uyuşma hissedilebilir ve kişi bayılabilir. Bunların hepsi aynı anda hissedilmeyebilir fakat bu semptomlardan birkaçı bile alarm halinde olunmasını için yeterlidir. Sıcak bitkinliği durumunda daha serin gölgeli bir ortama geçilmeli, bir yere uzanılmalı, baş, yüz veya boyuna serin, ıslak bezler veya buz uygulanmalı, soğuk su püskürtülmelidir. Sıcak bitkinliği yaşayan kişi meyve suyu veya spor içeceği gibi bir sıvı almalı yani şeker ve tuz içeren sıvılar içmeli, içecek başka bir şey yoksa su yudumlamalıdır. Mümkün olduğunca sıkı kıyafetler çıkarılmalı (çorap ve ayakkabılar dahil)ve serin bir duş veya banyo yapılmalıdır. Durum ciddi gibi görünüyorsa tıbbi yardım alınmalı, yardım gelene kadar kişinin yanında birisi kalmalıdır. Bütün bunlar hızlıca yapılmalıdır.
Sıcak bitkinliği meydana geldiğinde vücut sıcak çarpmasından farklı olarak bolca terleyebilir. Sıcak çarpması daha şiddetlidir ve çoğunlukla tıbbi müdahale gerektirir. Sıcak bitkinliği genellikle sıcak çarpmasının öncüsüdür, bu nedenle herhangi bir belirti görülürse sıcaktan kurtulup dinlenmek önemlidir. Durum görmezden gelinirse ve tedavi edilmezse, hasta potansiyel olarak ölümcül olabilecek bir sıcak çarpmasıyla karşılaşabilir.

Sıcak Çarpması

Sıcak çarpması tehlikeli bir durumdur. Yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalmanın bir sonucudur ve vücut sıcaklığı 40 santigrat veya daha yüksek olduğunda ortaya çıkar. İnsan vücudu terleme yoluyla kendini soğutmak için tasarlanmıştır. Vücut nemli sıcak bir gün gibi sıcaklığı artıran iç veya dış faktörlerle karşı karşıya kaldığında beyin terleme gibi soğutma mekanizmalarını başlatma sinyalleri gönderir. Sıcak çarpması durumunda, kişi artık terlemediğini fark edebilir. Terleme durduğunda vücut çok ısınır, cilt sıcak ve kurudur. Bu değişiklikler sonunda beyni etkilemeye başlar ve kafa karışıklığı (konfüzyon) hatta bilinç kaybı görülebilir. Diğer sıcak çarpması belirtileri nabız hızlanması, ajitasyon (sinirlilik, gerginlik), bulantı ve kusma, nöbetler, hızlı ve sığ solunum, kalp çarpıntısı ve baş ağrılarıdır. Profesyonel tıbbi yardım gerektirir, hemen tedavi edilmezse, komaya, nöbetlere sebep olabilir, hayatı tehdit edebilir. Belirtiler hissedildiğinde hemen 112 acil aranmalıdır. Tıbbi yardımın gelmesi beklenirken, sıcaktan etkilenen kişi serin, gölgeli bir yere taşınmalı ve üzerindeki kıyafetler mümkün olduğunca çıkarılmalıdır. Mümkün olabiliyorsa sıvı içecek yudumlanmalı ancak kişi sıvı içmeye zorlanmamalıdır. İnsanları soğutmak için en iyi yöntem onları buzlu suya batırmak veya önemli arterlerin bulunduğu kasık ve koltuk altlarına buz paketleri uygulamaktır ancak hepsi vücudun ne kadar yüksek bir sıcaklıkta olduğuna bağlıdır.

Sıcak çarpması tedavi edilmeyen sıcak bitkinliğini takip edebilir ya da çok az veya hiç uyarı olmadan da gerçekleşebilir. Sıcak çarpmasından önce vücudun aşırı ısıya karşı gösterdiği erken reaksiyonlar görülebilir. İsilik ve kas krampları insanların ısı ile mücadele ettiğinin erken belirtileridir. Bunlarla ilgilenilmezse daha şiddetli semptomlar ortaya çıkabilir. Cildin kırmızıya dönmesi ve kuruması ısıdan etkilediğinin göstergeleridir ve önemsenmelidir. Sıcak çarpması, sıcaklık arttığında bir otomobildeki hararet göstergesinin ışığının yanmasına benzetilebilir. Soğutma sistemi çalışmayan bir otomobil stop ettirilip soğuması beklenirse şoför tekrar sürmeye başlayabilir. Şoför bunu yapmaz, otomobili kullanılmaya devam ederse, sorun soğutma sisteminin ötesine geçer ve sonunda araba bozulup durur.

Herkes sıcak çarpması yaşayabilir ancak bazı gruplar diğerlerinden daha fazla risk altındadır. Çok genç, çok yaşlı ve kalp hastalığı, akciğer hastalığı, astım ve diyabet gibi kronik hastalıkları olanlar diğerlerine göre çok daha hassastır. Sıcaktan ölme riski yüksek olanlar yaşlı, yalnız yaşayan ve klimaya erişimi olmayan kent sakinleridir. Obez insanlar da bazı ilaçları (yüksek tansiyon için kullanılan diüretikler ve beta blokerler) kullanan kişiler gibi risk altındadır. Bazı ruh sağlığı ilaçlarının bir kişinin sıcaklık ile başa çıkma yeteneğini etkileyebileceğini gösteren bazı çalışmalar vardır. Sıcak havada egzersiz yapan veya çalışan, bu kriterleri karşılamayan insanlar da risk altında olabilir. Sıcak çarpması hayatı tehdit edici olabilir, bu nedenle kişi ya da yakınındaki birisi belirtiler yaşadığında derhal harekete geçilmesi önemlidir.

Susuzluk

Çok sıcak hissedildiğinde terle birlikte potasyum ve sodyum gibi temel mineraller ile birlikte büyük miktarda sıvı kaybedilebilir. Kişi susamış hissedebilir ve normalden daha az idrar çıkarabilir, ağız ve dil kuru hissedilebilir. Hatta kişide sersemleme, baş dönmesi ve kafa karışıklığı görülebilir. Serin yerde kalınmalı, tuz ve şekerle (oral rehidrasyon çözeltisi gibi) dengelenmiş bir sıvı içilmelidir. Ciddi vakalarda IV (damar yolu) ile alınan sıvılar dahil acil bakım gerekir.